Ιατρός Γαστρεντερολόγος

Δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι ο τρόπος της σύγχρονης ζωής που είναι γεμάτη άγχος και αμφιβολία για το αύριο, προκαλεί το έλκος στομάχου ή δωδεκαδακτύλου, το οποίο παραμένει και σήμερα ακόμη αρκετά συχνή νόσος. Στις ΗΠΑ υπολογίζεται ότι ένας στους 10 Αμερικανούς θα εμφανίσει κάποια στιγμή της ζωής του πεπτικό έλκος. 

​

Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980 πιστευόταν ότι η δημιουργία του έλκους είναι αποτέλεσμα stress, γενετικής προδιάθεσης στην έκθεση του στομάχου σε μεγάλες ποσότητες οξέος που παράγει το στομάχι καθώς και σε κακές συνθήκες υγιεινής και διατροφής στις οποίες περιλαμβάνονταν και οι συνήθειες του καπνίσματος και η κατανάλωση αλκοόλ και καφέ. 

​

Στη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών στην αιτιοπαθογένεια του πεπτικού έλκους εθεωρείτο ότι υπεισέρχονταν πολλοί παράγοντες, άλλοι προστατευτικοί και άλλοι βλαπτικοί. Η ανισορροπία μεταξύ αυτών των προστατευτικών και βλαπτικών παραγόντων εθεωρείτο ότι προκαλούσε την ελκογένεση. Μεταξύ των οργανικών αιτίων ελκογένεσης η χρήση μη στεροειδών αναλγητικών φαρμάκων (αντιρρευματικών φαρμάκων όπως ασπιρίνης, Ibuprofen, Naproxen κλπ) αλλά και η λοίμωξη (αποικισμός) του στομάχου από ένα μικρόβιο το οποίο εγκαθίσταται και επιβιώνει μόνο στο στομάχι και το οποίο ονομάζεται Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, αποτελούσαν τους σημαντικότερους παράγοντες δημιουργίας έλκους σε προδιατεθειμένα άτομα. Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι το πεπτικό έλκος εμφανίζεται κατά κύριο λόγο στους ηλικιωμένους επειδή οι αρθροπάθειες εμφανίζονται με μεγαλύτερη συχνότητα σε αυτή την ηλικιακή ομάδα και οι οποίοι καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες αντιρευματικών φαρμάκων προκειμένου να ανακουφιστούν από τα συμπτώματα της αρθρίτιδος. Τέλος η παλινδρόμηση χολής από το δωδεκαδάκτυλο στον στόμαχο ευνοεί την εμφάνιση του έλκους.

​

Εν τούτοις, ποσοστό 5 - 20% των αρρώστων με έλκος στομάχου ή βολβού δωδεκαδακτύλου δεν αναφέρουν στο ιστορικό τους λήψη φαρμάκων που προκαλούν έλκος, ούτε διαπιστώνεται λοίμωξη από Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού. Στην υποομάδα αυτή των ασθενών θεωρείται ότι οι ψυχολογικοί παράγοντες διαδραματίζουν σημαντικό παθογενετικό ρόλο, αν και δεν υπάρχουν ισχυρά βιβλιογραφικά δεδομένα που να συσχετίζουν αιτιολογικά ψυχολογικούς παράγοντες με εμφάνιση πεπτικού έλκους. Το stress μπορεί να προκαλέσει αύξηση της έκκρισης γαστρικού οξέος το οποίο είναι παράγων ελκογένεσης, ενώ παράλληλα μειώνει την παροχή αίματος στο τοίχωμα του στομάχου και επηρεάζει του επουλωτικούς μηχανισμούς των βλαβών του στομάχου. 

​

Ακόμη γίνεται αποδεκτό ότι έντονα ψυχολογικά stress επιδεινώνουν την κλινική πορεία του έλκους. Η σύνδεση του έλκους του στομάχου με κακή κοινωνικοοικονομική κατάσταση μπορεί εν μέρει να οφείλεται και σε ψυχολογικούς παράγοντες. οι ψυχολογικοί παράγοντες φαίνεται ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικοί στα λεγόμενα ιδιοπαθή έλκη (έλκη στα οποία δεν διαπιστώνεται συγκεκριμένος αιτιολογικός παράγοντας) αν και φαίνεται ότι δρουν συνεργηστικά με άλλους παράγοντες όπως το Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, του οποίου ευνοούν την διασπορά σε ολόκληρο το στομάχι. Τέλος σε καταστάσεις stress φαίνεται ότι η βλάβη του στομάχου που προκαλείται από φάρμακα ευοδώνεται από την ύπαρξη του stress.

​

Μια συντηρητική άποψη θα μπορούσε να περιλαμβάνει την εκδοχή ότι οι ψυχολογικοί παράγοντες και το stress διαιωνίζουν τα συμπτώματα του έλκους στους ασθενείς, καθώς και ότι συνεισφέρουν στην ελκογένεση. 

​

Η άποψη του συγγραφέα αυτού του άρθρου είναι ότι δεν είναι άνευ αξίας ο συσχετισμός της εμφάνισης έλκους σε άτομα με έντονο άγχος και stress. Έχει αποδειχθεί σε πειραματόζωα ότι η υποβολή τους σε έντονη φυσική και ψυχολογική καταπόνηση προκαλεί εμφάνιση επιπλοκών από έλκος (πχ αιμορραγία). Σε ανθρώπους η παρουσία ανυπέρβλητων δυσκολιών της ζωής, προδικάζει την εμφάνιση έλκους, ενώ σημαντικές καταστροφές όπως πχ πόλεμοι ή σεισμοί έχουν ως αποτέλεσμα αύξηση των εισαγωγών στα νοσοκομεία με αιτία εισόδου επιπεπλεγμένο έλκος (διάτρηση ή αιμορραγία). 

​

Ευτυχώς σήμερα διαθέτουμε φάρμακα τα οποία αρκετά εύκολα μπορούν να επουλώσουν το έλκος και να απαλλάξουν τον ασθενή από τα συμπτώματα του. Υπάρχουν όμως και σοβαρές επιπλοκές στην πορεία του έλκους όπως η αιμορραγία, διάτρηση ή ανάπτυξη καρκίνου για τις οποίες ασφαλώς υπάρχουν  σήμερα πολύ αποτελεσματικά προληπτικά και θεραπευτικά μέτρα. 

Το έλκος εξακολουθεί να παραμένει ως ένα βαθμό και σήμερα ακόμη ένα αρκετά πειστικό και σημαντικό παράδειγμα ψυχοσωματικής νόσου.