ΜΕΝΟΥ ΠΑΘΗΣΕΩΝ
ΕΞΩΓΑΣΤΡΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΛΟΙΜΩΞΗΣ ΑΠΟ ΕΛΙΚΟΒΑΚΤΗΡΙΔΙΟ ΤΟΥ ΠΥΛΩΡΟΥ
Καρκίνος του Στομάχου
(Γαστρικός Καρκίνος)
Ελκώδης Κολίτις και Νόσος του Crohn:
Δύο σημαντικά νοσήματα του πεπτικού συστήματος με ταχυτάτη εξάπλωση σε όλο τον κόσμο
Νόσος του Crohn
Εισαγωγή
Aρκετές μελέτες υποστηρίζουν την άποψη ότι η λοίμωξη από Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (ΕΠ) ενέχεται στην αιτιοπαθογένεια πολλών κλινικών καταστάσεων εκτός του στομάχου (εξωγαστρικές εκδηλώσεις).
Οι καταστάσεις αυτές περιλαμβάνουν:
Παθήσεις του αιμοποιητικού συστήματος, όπως σιδηροπενική αναιμία και ιδιοπαθή θρομβοπενική πορφύρα, αγγειακά νοσήματα, όπως ισχαιμική καρδιοπάθεια, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, πρωτοπαθές φαινόμενο Raynaud και ιδιοπαθή κεφαλαγία, αυτοάνοσα νοσήματα όπως σύνδρομο Sjogren, πορφύρα Henoch-Schonlein, αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα, ιδιοπαθείς αρρυθμίες, νόσο του Parkinson, οπτική ισχαιμική νευροπάθεια, δερματικά νοσήματα όπως ροδόχροο ακμή, παιδιατρικά νοσήματα όπως αναστολή αναπτύξεως και σύνδρομο αιφνιδίου θανάτου των βρεφών, νεφρική ανεπάρκεια, σακχαρώδη διαβήτη, παθήσεις του αναπνευστικού και γλαύκωμα.
Πολλές από αυτές τις καταστάσεις παρουσιάζουν προβλήματα αξιοπιστίας των αποτελεσμάτων αφού αφορούν σε περιγραφές περιπτώσεων ή σειρές ασθενών χωρίς κατάλληλους μάρτυρες. Πολλές επίσης από τις μελέτες αυτές περιλαμβάνουν μικρό αριθμό ασθενών. Εξ αιτίας αυτού τα αποτελέσματα μπορεί να θεωρηθούν ότι αποτελούν επιφαινόμενα.
Μερικές όμως από τις καταστάσεις αυτές φαίνεται ότι πράγματι σχετίζονται με τη λοίμωξη από Ελικοβακτηρίδιο αφού τα επιστημονικά δεδομένα είναι ισχυρά και καλώς τεκμηριωμένα. Στα νοσήματα αυτά περιλαμβάνονται η σιδηροπενική αναιμία, ή ανθεκτική σιδηροπενία, και η ιδιοπαθής θρομβοπενική πορφύρα.
Κατωτέρω επιχειρείται κριτική προσπέλαση των αποτελεσμάτων των διαφόρων μελετών των σχετικών με τις εξωγαστρικές εκδηλώσεις της λοίμωξης από ΕΠ.
Αιματολογικά νοσήματα
Σιδηροπενική αναιμία
Η λοίμωξη από Hp μπορεί να συνοδεύεται από έλλειψη σιδήρου με συνοδό ή όχι σιδηροπενική αναιμία, ανεξάρτητα από ύπαρξη ή μη πεπτικού έλκους.
Η λοίμωξη από Hp συνοδεύεται από μειωμένα επίπεδα φερριτίνης, σιδηροπενική αναιμία, καθώς και από 40% αύξηση στην επίπτωση σιδηροπενία. Ένα νέο αντιμικροβιακό πεπτίδιο ονομαζόμενο hepcidin φαίνεται ότι σχετίζεται με την ευόδωσης φλεγμονής και αναιμίας, τόσο στους ανθρώπους όσο και στα ζώα.
Άτομα με γαστρίτιδα θετική στο Hp παρουσιάζουν διαταραχές στο ενδογαστρικό pH και στα επίπεδα ασκορβικού οξέος με αποτέλεσμα μειωμένη απορρόφηση σιδήρου και εμφάνιση αναιμίας. Το Hp αυξάνει την γαστρική λακτοφερρίνη η οποία προσλαμβάνει τον σίδηρο από την τρανσφερρίνη. Στη συνέχεια ο συνδεδεμένος με την λακτοφερρίνη σίδηρος προσλαμβάνεται από το Hp μέσω υποδοχέων της εξωτερικής μεμβράνης του χρησιμοποιώντας τον για την δική του ανάπτυξη. Εν τούτοις το μοντέλο αυτό δεν ερμηνεύει γιατί όλα τα θετικά στο Hp άτομα δεν εμφανίζουν σιδηροπενική αναιμία.
Ένδεια βιταμίνης Β12
Το Hp συνδέεται με μειωμένη απορρόφηση Β12 και αυξημένα επίπεδα ομοκυστείνης. Εξ αιτίας αυτού του γεγονότος, η λοίμωξη από Hp θεωρείται ότι μπορεί να συνδυάζεται με στεφανιαία νόσο. Πάντως η σχέση ένδειας Β12 και λοίμωξης από Hp θα πρέπει να γίνει αποδεκτή με σκεπτικισμό, αφού τα υπάρχοντα δεδομένα δεν αποδεικνύουν με ασφάλεια ότι το Hp παίζει σημαντικό ρόλο στη δυσαπορρόφηση της Β12 και στην αύξηση των επιπέδων ομοκυστείνης.
Χρόνιοι νεφροπαθείς που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση έχουν χαμηλότερα επίπεδα Β12 συγκριτικώς με τους Hp αρνητικούς ασθενείς που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση. Κριτική ανάλυση των μελετών αποδεικνύει ότι διαφέρουν στον ορισμό της λοίμωξης από Hp, στον ορθό προσδιορισμό των επιπέδων Β12, στην ορθή επιλογή των ατόμων των μελετών και στην ορθή γεωγραφική κατανομή.
Ιδιοπαθής Θρομβοπενική Πορφύρα (ΙΘΠ)
Η ΙΘΠ είναι μια αυτοάνοση νόσος στην οποία αυτοαντισώματα συνδέονται στην επιφάνεια των αιμοπεταλίων, γεγονός που οδηγεί σε καταστροφή τους. Η συχνότητα εκτιμάται στα παιδιά σε 5 περιπτώσεις ανά 100000 πληθυσμού ανά έτος και στους ενήλικες 2.7/100.00/έτος. Η αναλογία προσβολής ανδρών προς γυναίκες είναι 1:7 Η φυσική ιστορία της νόσου κυμαίνεται από ήπια συμπτωματολογία έως θανατηφόρα έκβαση. Η σύνδεση της λοίμωξης από Hp με την εμφάνιση ΙΘΠ απετέλεσε μια ενδιαφέρουσα αν και αμφιλεγόμενη περιοχή επιστημονικού ενδιαφέροντος τα τελευταία 4 χρόνια. Η παθογένεση της δεν έχει διευκρινισθεί πλήρως. Έχει βρεθεί θετική συσχέτιση μεταξύ λοίμωξης από Ηρ και ορισμένου ποσοστού περιπτώσεων ΙΘΠ, καθώς και διασταυρούμενη αντίδραση μεταξύ ανοσοσφαιρινών σχετιζόμενων με τα αιμοπετάλια και της πρωτείνης CagA του Hp. Η εκρίζωση του Ηp βελτιώνει περισσότερο από το 50% των ενηλίκων ασθενών με ΙΘΠ (Πίνακας 1). Γενετικοί παράγοντες του ξενιστού (HLA class II system) και παράγοντες του Hp (variability of strains) ευθύνονται για τα διαφορετικά αποτελέσματα που περιγράφηκαν.
Νοσήματα αναπνευστικού
Μικρός αριθμός επιδημιολογικών και ορολογικών case-control μελετών υποστηρίζουν ότι η λοίμωξη από Hp μπορεί να συνοδεύεται από χρόνια βρογχίτιδα. Υποστηρίζεται επίσης ότι η Hp λοίμωξη μπορεί να είναι συχνότερη σε ασθενείς με πνευμονική TBC. Ασθενείς με καρκίνο πνεύμονος ή βρογχεκτασία μπορεί να παρουσιάζουν αυξημένη οροθετικότητα στο Hp. Σε μελέτη που περιέλαβε μικρό αριθμό ασθενών, περιγράφηκε θετική συσχέτιση μεταξύ Hp λοιμώξεως και αποφρακτικής άπνοιας στη διάρκεια του ύπνου. Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης δεν έχουν επιβεβαιωθεί. Δεν υπάρχει σχέση μεταξύ βρογχικού άσθματος και λοίμωξης από Hp.
Η σχέση μεταξύ Hp λοιμώξεως και αναπνευστικών νοσημάτων στηρίζεται σε case-control studies οι οποίες περιλαμβάνουν μικρό αριθμό ασθενών. Δεν υπάρχει μελέτη που να προτείνει συγκεκριμένο παθογενετικό μηχανισμό που να συνδέει τη λοίμωξη από Hp με τα πνευμονικά νοσήματα. Χρειάζονται προοπτικές μελέτες με μεγάλο αριθμό ασθενών με σκοπό την επιβεβαίωση ή απόρριψη της σχέσεως μεταξύ Hp λοιμώξεως και πνευμονικών νοσημάτων.
Ισχαιμική καρδιοπάθεια
Οι χρόνιες λοιμώξεις φαίνεται ότι αποτελούν παράγοντες που υπεισέρχονται πρόωρα στις διαδικασίες αθηροσκλήρωσης. Η επίδρασή τους μπορεί να είναι μεγαλύτερη σε περιπτώσεις λοιμωδών παραγόντων με ευρεία διασπορά όπως το Hp. Λόγω της προφανούς σπουδαιότητος της αγγειακής βλάβης, έχει δημοσιευθεί σημαντικός αριθμός μελετών σχετικώς με τον ρόλο του Hp στην παθογένεση της αγγειακής νόσου.
Η asymmetric dimethylarginine, ένας ενδογενής αναστολέας της συνθετάσης του ΝΟ, αυξάνεται σε λοιμώξεις. Φαίνεται ότι η ουσία αυτή μπορεί να παίζει σημαντικό ρόλο αφού επηρεάζει αρνητικά τις λειτουργίες του αγγειακού ενδοθηλίου. Σε πρόσφατη μελέτη διαπιστώθηκε ότι η Hp λοίμωξη αυξάνει τα επίπεδα της ασύμμετρης διμεθυλαργινίνης. Έτσι, θεωρητικώς, η εκρίζωση του Hp μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιοαγγειακής νόσου.
Μελέτες εκρίζωσης του Hp δίδουν αντικρουόμενα αποτελέσματα, όσον αφορά στην πορεία της ισχαιμικής καρδιοπάθειας. Όμως, μελέτες σχετικές με μηχανισμούς molecular mimicry που επάγονται από το Hp υποστηρίζουν εντόνως την ύπαρξη σχέσεως μεταξύ Hp λοίμωξης και καρδιοαγγειακής νόσου.
Μεταξύ των παραγόντων που εμπλέκονται στην παθογένεση της αρτηριοσκλήρωσης η ατροφική γαστρίτις φαίνεται ότι εμπλέκεται μέσω της ανάπτυξης υπερομοκυστεϊναιμίας, η οποία αποτελεί γνωστό παράγοντα κινδύνου για εμφάνιση ισχαιμικής καρδιακής νόσου. Ακόμη η λοίμωξη από Hp μπορεί να εμπλέκεται στην παθογένεση της ισχαιμικής καρδιακής νόσου μέσω απελευθέρωσης φλεγμονωδών κυττοκινών και άλλων μεσολαβητών φλεγμονής. Οι παράγοντες αυτοί προκαλούν τη γένεση καταρράκτη βιοχημικών αντιδράσεων οι οποίο προκαλούν ενδοθηλιακή βλάβη και ευόδωση της προσκόλλησης της πλάκας χολεστερόλης στο αγγειακό τοίχωμα. Υποστηρίζεται ότι η περιοδοντική νόσος (η οποία προκαλείται από πολλούς μικροοργανισμούς συμπεριλαμβανομένου του Hp), συμβάλλει στην παθογένεση της καρδιοαγγειακής νόσου τουλάχιστον κατά 20% και του εγκεφαλικού επεισοδίου σε μεγαλύτερο βαθμό.
Θα πρέπει να επισημανθεί ότι από τις δημοσιευμένες μελέτες καμία δεν έλαβε υπ όψιν της ως συνεργό παράγοντα πιθανή υποκείμενη γενετική προδιάθεση για εμφάνιση ισχαιμικής νόσου ή γενετική προδιάθεση όσον αφορά στο αποτέλεσμα της Hp λοίμωξης.
Το γεγονός της εμφάνισης καρδιοαγγειακής νόσου και σε άτομα τα οποία δεν έχουν κανένα παράγοντα κινδύνου, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι καμία κατάσταση ή έκθεση σε περιβαλλοντικό παράγοντα δεν μπορεί να ερμηνεύσει εξ ολοκλήρου την εμφάνιση και εξέλιξη της καρδιοαγγειακής νόσου.
Γλαύκωμα
Το 2002, οι Kountouras et al περιέγραψαν αυξημένη συχνότητα λοίμωξης από Hp σε ασθενείς με γλαύκωμα. Διαπίστωσαν ακόμη ότι η επιτυχής εκρίζωση του μικροβίου, μειώνει την ενδοφθάλμια πίεση και βελτιώνει τις οφθαλμικές παραμέτρους. Σε μεταγενέστερη μελέτη από τον Καναδά με μεγάλο αριθμό ασθενών δεν υπήρξε σημαντική διαφορά στη συχνότητα λοίμωξης από Hp μεταξύ ασθενών και μαρτύρων. Οι συγγραφείς συμπεραίνουν ότι δεν υπάρχει σχέση μεταξύ λοίμωξης από Hp και γλαυκώματος. Δεν υπάρχει προφανής αιτιολογία για την ύπαρξη αυτών των διαφορών. Φαίνεται ότι διαφορές στη συχνότητα λοίμωξης μεταξύ των διαφόρων χωρών επηρεάζουν τα αποτελέσματα, αφού η οροθετικότητα στους ασθενείς με γλαύκωμα στην Ελληνική μελέτη ήταν 88% και στην Καναδική 26%.
Ροδόχρους ακμή
Αποτελεί την πλέον συχνή δερματοπάθεια. Είναι νόσος άγνωστης αιτιολογίας. Η λοίμωξη από Hp φαίνεται ότι αποτελεί σημαντικό αιτιολογικό παράγοντα. Η θεραπεία εκρίζωσης προσφέρει θεραπευτικό όφελος αν και η συχνότητα της Hp λοίμωξης στους ασθενείς δεν διαφέρει από αυτήν των φυσιολογικών ατόμων.
Νεφρικά νοσήματα
Αυξημένα επίπεδα αζώτου ουρίας στο αίμα συνοδεύονται από χαμηλή επίπτωση λοίμωξης από Hp. Ασθενείς με τελική νεφρική ανεπάρκεια έχουν μειωμένη συχνότητα λοίμωξης από Hp (27.5% συγκριτικώς με 56% των μη αιμοκαθαιρομένων ασθενών) και επομένως οι ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια προστατεύονται από τη λοίμωξη. Η μείωση της γαστρικής έκκρισης από το Hp λόγω της χρόνιας γαστρίτιδος μπορεί να ενέχεται παθογενετικά.
Σακχαρώδης διαβήτης
Υποστηρίζεται ότι οι διαβητικοί ασθενείς παρουσιάζουν αυξημένη αναλογία λοίμωξης από Hp, η οποία συνοδεύεται από αυξημένη συχνότητα δυσπεπτικών ενοχλημάτων. Διαβητικοί με νευροπάθεια του αυτονόμου και δυσπεψία φαίνεται ότι έχουν αυξημένη συχνότητα λοίμωξης από Ηρ και συνεπώς είναι αναγκαία η θεραπεία εκρίζωσης. Όμως δεν υπάρχουν σχετικά δεδομένα.
Συμπέρασμα
Η σχέση της λοίμωξης από Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού με εκδηλώσεις από άλλα όργανα και συστήματα είναι υπαρκτή τουλάχιστον για ορισμένα από αυτά. Οι ακριβείς παθογενετικοί μηχανισμοί διερευνώνται.
Διαβάστε αναλυτικά το PDF από την διάλεξη:
"Ο ρόλος του Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού στις γαστρικές και εξωγαστρικές παθήσεις σήμερα "
Διαβάστε αναλυτικά το PDF από την διάλεξη:
"UPPER GI DISORDERS - The role of Helicobacter pylori infection "