top of page
77.JPG

ΜΕΝΟΥ ΠΑΘΗΣΕΩΝ

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΧΟΥ

Ο καρκίνος του στομάχου, παρά την μείωση της συχνότητός που παρατηρείται διεθνώς, εξακολουθεί να παραμένει μία από τις κυριότερες αιτίες θανάτου στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης και της Αμερικής. 
     Η σημασία του νεοπλάσματος αυτού είναι πολύ μεγάλη αφού την ώρα της διάγνωσης ο καρκίνος είναι ήδη προχωρημένος και η πρόγνωσή του επιφυλακτική. Από την άλλη πλευρά φαίνεται ότι πολλές περιπτώσεις καρκίνου του στομάχου θα μπορούσαν να προληφθούν με κατάλληλες διαιτητικές τροποποιήσεις και συστηματικούς ελέγχους. 
      Το άρθρο αυτό αποσκοπεί στο να καταστήσει κατανοητά ορισμένα από τα χαρακτηριστικά αυτού του καρκίνου και να βοηθήσει στην έγκαιρη πρόληψη και διάγνωση. 
Ορισμός
Ως καρκίνος του στομάχου ορίζεται η κακοήθης νοσηρή εξεργασία που προσβάλλει οποιοδήποτε τμήμα του στομάχου (θόλος, σώμα και άντρο στομάχου). 
Τύποι κακοήθων νεοπλασμάτων στομάχου
Διάφοροι τύποι καρκίνου εμφανίζονται στον στόμαχο. Ο συνηθέστερος είναι αυτός που φέρεται με το όνομα αδενοκαρκίνωμα και αντανακλά τον τρόπο με τον οποίο το νεόπλασμα αυτό φαίνεται στο μικροσκόπιο. Υπάρχουν και άλλοι κακοήθεις όγκοι (λεμφώματα) τα οποία όμως απαντώνται σε πολύ μικρότερη αναλογία.
Επιδημιολογία
Το αδενοκαρκίνωμα του στομάχου είναι αρκετά συχνός όγκος και εμφανίζεται σε όλες τις χώρες του κόσμου. Εξακολουθεί να προκαλεί εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους ετησίως. Υπολογίζεται ότι σε όλο τον κόσμο αποθνήσκουν 628.000 άνθρωποι ετησίως εξ αιτίας αυτού του νεοπλάσματος. Στις ΗΠΑ σημειώνονται 28.000 νέες περιπτώσεις ετησίως που έχουν ως αποτέλεσμα 14.000 θανάτους.
Όσον αφορά στη συχνότητά του, έχουν παρατηρηθεί σημαντικές γεωγραφικές διακυμάνσεις στις διάφορες χώρες. Έτσι, η συχνότητά του είναι αρκετά υψηλή στην Ιαπωνία, Χιλή, Ισλανδία, Νότια Κορέα και την πρώην Σοβιετική Ένωση. Εν τούτοις στις περισσότερες Δυτικές χώρες η συχνότητά του φαίνεται να μειώνεται με την πάροδο του χρόνου.
Η μείωση της συχνότητος του καρκίνου του στομάχου φαίνεται ότι σχετίζεται με την μείωση της κατανάλωσης διατηρημένων τροφών που συντηρούνται με αλάτι, στην μείωση της πρόσληψης αλατιού με την τροφή, στην παγκόσμια διάδοση της συντήρησης των τροφών σε ηλεκτρικό ψυγείο (γεγονός που αποτρέπει την εμφάνιση μικροβίων), στην μείωση της πρόσληψης καπνιστών τροφίμων, στην αύξηση της κατανάλωσης αντιοξειδωτικών ουσιών (βιταμίνης C) που περιέχονται κυρίως στα εσπεριδοειδή και στην μείωση της συχνότητος λοίμωξης από Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού. 
Όμως, παρά την γενική μείωση, η συχνότητα του αδενοκαρκινώματος του εγγύς τμήματος του στομάχου (της λεγομένης γαστροοισοφαγικής συμβολής και της καρδίας του στομάχου) φαίνεται ότι αυξάνει παράλληλα με την αύξηση του αδενοκαρκινώματος που εντοπίζεται στο κατώτερο τμήμα του οισοφάγου.

Ηλικία προσβολής
    Η πλειονότητα των προσβεβλημένων ατόμων έχει ηλικία που κυμαίνεται μεταξύ 65 και 75 ετών. Προσβάλλει σε μεγαλύτερη αναλογία τους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες. Η θνητότητα από καρκίνο του στομάχου σε διάστημα ενός έτους (δηλαδή ο αριθμός των ατόμων που πεθαίνουν από καρκίνο του στομάχου σε δεδομένο πληθυσμό) είναι 6,1 άτομα ανά 100000 πληθυσμού για τους άνδρες και 2,8 άτομα ανά 100000 πληθυσμού για τις γυναίκες ετησίως. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι στις χώρες με μεγάλη συχνότητα της νόσου (π.χ. Ιαπωνία) ο καρκίνος του στομάχου εμφανίζεται σε μικρότερη ηλικία. Γενικώς όταν ο καρκίνος του στομάχου εμφανίζεται σε μικρή ηλικία τότε το κληρονομικό στοιχείο υπεισέρχεται έντονα στην αιτιοπαθογένειά του.

Είδη καρκίνου του στομάχου
    Διακρίνονται δύο είδη. Ο Πρώιμος και ο Προχωρημένος. Η συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων του καρκίνου του στομάχου που διαγινώσκονται στον Ελληνικό χώρο ανήκουν στην ομάδα του προχωρημένου καρκίνου με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Πολύ μικρότερο ποσοστό ανήκει στον λεγόμενο πρώιμο γαστρικό καρκίνο που αντιστοιχεί στον καρκίνο που έχει μικρό μέγεθος και ο οποίος δεν έχει επεκταθεί σε μεγάλο βάθος στους ιστούς που τον περιβάλλουν. Σε άλλες χώρες (π.χ. Ιαπωνία) στις οποίες η συχνότητα του καρκίνου του στομάχου είναι μεγάλη εφαρμόζεται με επιτυχία πρόγραμμα έγκαιρης ανίχνευσης με συχνές ενδοσκοπήσεις των πληθυσμιακών ομάδων οι οποίες κατατάσσονται σε ατις επονομαζόμενες «υψηλού κινδύνου». 

Παράγοντες κινδύνου
     Είναι σήμερα απόλυτα παραδεκτό ότι η δημιουργία του καρκίνου του στομάχου είναι μια πολυσταδιακή διαδικασία η οποία χρειάζεται αρκετά χρόνια για να συντελεστεί. Η καρκινογένεση προϋποθέτει την προϋπαρξη καταστάσεων που ευνοούν την δημιουργία καρκίνου.
Παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση αδενοκαρκινώματος του στομάχου φαίνονται στον πίνακα 1

Πίνακας 1. Παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου του στομάχου


Α) ΒΕΒΑΙΟΙ (απαιτούν προληπτικό έλεγχο)

  1. Οικογενής αδενωματώδης πολυποδίαση

  2. Πολύποδες στομάχου

  3. Ύπαρξη δυσπλασίας


Β) ΒΕΒΑΙΟΙ (δεν απαιτούν προληπτικό έλεγχο)

  1. Λοίμωξη από Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, 

  2. Ατροφική γαστρίτις

  3. Εντερική μεταπλασία,

  4. Σύνδρομο κληρονομικού μη πολυποδισιακού καρκίνου του παχέος εντέρου

  5. Προηγηθείσα γαστρεκτομή

  6. Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του στομάχου (ύπαρξη στην οικογένεια περιστατικών καρκίνου σε περισσότερα του ενός άτομα και στην ίδια ή επόμενη γενεά συγγενών)


Γ) ΠΙΘΑΝΟΙ

  1. Σύνδρομο Peutz-Jeghers

  2. Κάπνισμα

  3. Μεγάλη πρόσληψη αλατιού με την τροφή

  4. Μικρή πρόσληψη φρούτων και λαχανικών

  5. Κακοήθης αναιμία Biermer

  6. Μικρή πρόσληψη ασκορβικού οξέος (αντιοξειδωτικών ουσιών-Βιταμίνης C) με την τροφή (μικρή πρόσληψη εσπεριδοειδών)


Δ) ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

  1. Χαμηλό κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο

  2. Έλκος στομάχου


Ε) ΑΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΤΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

  1. Υψηλή πρόσληψη αιθυλικής αλκοόλης

  2.  Υπερπλαστικοί πολύποδες στομάχου

Τέλος γενετικοί παράγοντες όπως π.χ. μεταλλαγές των λεγομένων «ογκοκατασταλτικών» γονιδίων (π.χ. του ρ53), γονιδίων δηλαδή τα οποία έχουν ως αποστολή να καταστέλλουν την ανάπτυξη όγκων στο ανθρώπινο σώμα, καθώς και μεταλλαγές σε άλλα γονίδια φαίνεται ότι συμβάλλουν στην γένεση και ανάπτυξη του καρκίνου.

Συμπτώματα
Τα συνήθη συμπτώματα του καρκίνου του στομάχου φαίνονται στον πίνακα 2

Πίνακας 2. Συνήθη συμπτώματα του καρκίνου του στομάχου

1.    Απώλεια βάρους. 
2.    Πόνος στο επιγάστριο, 
3.    Μετεωρισμός (φούσκωμα) στο άνω μέρος της κοιλιάς (επιγάστριο)
4.    Αίσθημα γαστρικής πληρότητος (σχετιζόμενου ή όχι με τα γεύματα), 
5.    Ανορεξία, 
6.    Ναυτία, 
7.    Έμετος, 
8.    Αποβολή αίματος από το στόμα, 
9.    Επίμονος λόξιγκας.

 

Μπορεί όμως να μην υπάρχουν συμπτώματα και έτσι η διάγνωση να καθυστερήσει με δυσμενή αποτελέσματα. 

Εργαστηριακά ευρήματα
     Προέχει η ήπια ή μέτρια αναιμία και η θετική για παρουσία αίματος εξέταση κοπράνων. Η γαστροσκόπηση καθώς κατά δεύτερο λόγο η ακτινογραφία του στομάχου (όπου η γαστροσκόπηση δεν είναι διαθέσιμη) επιβεβαιώνουν τη διάγνωση, η οποία επισφραγίζεται με την ιστολογική εξέταση δειγμάτων που λαμβάνονται από τον όγκο μέσω του γαστροσκοπίου. Άλλες απεικονιστικές εξετάσεις περιλαμβάνουν την αξονική και την μαγνητική τομογραφία κοιλίας και το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα. Οι εξετάσεις αυτές χρησιμοποιούνται γενικώς για την λεγόμενη «σταδιοποίηση» της νόσου, δηλαδή για τον καθορισμό του βαθμού διήθησης των γειτονικών ή των απομακρυσμένων οργάνων από τον όγκο.

Διάγνωση
     Η διάγνωση της νόσου συνήθως καθυστερεί λόγω της απουσίας ή / και της μη κατάλληλης αξιολόγησης των πρόδρομων σημείων και συμπτωμάτων από τον ιατρό και από τον ασθενή. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι πολλά από τα συμπτώματα του καρκίνου του στομάχου μοιάζουν με τα συμπτώματα που προκαλούνται από άλλα κοινά νοσήματα του ανωτέρου πεπτικού όπως είναι το πεπτικό έλκος, οι παθήσεις του παγκρέατος κλπ. Παράλληλα πολλοί από τους ασθενείς αντιμετωπίζουν τα πρόδρομα συμπτώματα με λήψη αντιελκωτικών φαρμάκων. Το καλό συμπτωματικό αποτέλεσμα που επιτυγχάνεται με τα φάρμακα αυτά καθυστερεί σημαντικά την διάγνωση της νόσου.
    Διεθνώς συνιστάται όπως άτομα ηλικίας άνω των 45 ετών με δυσπεπτικά ενοχλήματα τα οποία παρατείνονται για διάστημα μεγαλύτερο των 2-3 μηνών, καθώς και με συμπτώματα δηλωτικά της ύπαρξης οργανικής νόσου όπως π.χ. αναιμίας, να υποβάλλονται χωρίς καθυστέρηση σε γαστροσκόπηση. 

Θεραπεία
     Η χειρουργική αφαίρεση του όγκου αποτελεί την ενδεδειγμένη θεραπευτική αντιμετώπιση. Εν τούτοις δεν είναι όλοι οι ασθενείς σε θέση να χειρουργηθούν εξ αιτίας του γεγονότος ο όγκος είναι πολύ προχωρημένος κατά την ώρα της διάγνωσης. Η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία αποτελούν επικουρικές θεραπείες. Η καταστροφή του όγκου με Laser σε ανεγχείρητες περιπτώσεις καθώς και η εφαρμογή παρόμοιας μεθόδου που ονομάζεται Argon Plasma Coagulation, και η φωτοδυναμική θεραπεία αποτελούν επίσης θεραπείες που προτείνονται για την αντιμετώπιση ορισμένων επιπλοκών του όγκου όπως πχ η αιμορραγία. Οι τελευταίες αυτές μέθοδοι υπάρχουν σε ικανοποιητικό αριθμό δημοσίων και ιδιωτικών νοσοκομείων της χώρας μας. 
    Ακόμη η ψυχολογική υποστήριξη των πασχόντων έχει μεγάλη σημασία. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω ομάδων υποστήριξης, οι οποίες μπορούν να προσφέρουν πολλά ανακουφίζοντας τους ασθενείς από το ψυχολογικό stress και την ψυχολογική επιβάρυνση της νόσου.

Πρόγνωση
    Η πρόγνωση της νόσου δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ακόμη και σήμερα ως καλή. Μικρό ποσοστό ασθενών επιβιώνει 5 χρόνια μετά την επέμβαση. Η μεγαλύτερη ελπίδα των ασθενών είναι η ανακάλυψη του καρκίνου σε πρώιμο στάδιο. Εάν αυτό γίνει τότε η πενταετής επιβίωση φθάνει ή υπερβαίνει το 80% των ασθενών. Διαφορετικά η συνολική πενταετής επιβίωση δεν υπερβαίνει το 18% για τους άνδρες και το 25% για τις γυναίκες.

Πρόληψη
   Η πρόληψη της νόσου μπορεί να επιτευχθεί αν οι ομάδες υψηλού κινδύνου δηλαδή τα άτομα που έχουν τις προκαρκινικές καταστάσεις που προαναφέρθηκαν ενταχθούν σε πρόγραμμα παρακολούθησης με τακτικές ενδοσκοπήσεις και βιοψίες υπόπτων βλαβών. Ακόμη σε χώρες με υψηλή επίπτωση του νεοπλάσματος όπως πχ η Ιαπωνία διενεργούνται με επιτυχία προγράμματα τακτικού ελέγχου των ατόμων εκείνων που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του στομάχου. Η διακοπή του καπνίσματος μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του στομάχου. 

bottom of page