Μέχρι ποιά ηλικία πρέπει να εργάζεται κανείς ως γιατρός;

Αγαπητοί φίλοι,

θα ήθελα εάν επιθυμείτε να σχολιάσετε το άρθρο που ακολουθεί αναφέροντας ελεύθερα τη γνώμη σας. Θα ήταν  για μένα και για όλους τους αναγνώστες πολύ ευχάριστο και ενδιαφέρον να διατυπώσετε τις σκέψεις σας.

Οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας αντιμετωπίζουν υποχρεωτική συνταξιοδότηση στην ηλικία των 56 ετών, με εξαιρέσεις έως τα 61. Οι πιλότοι εμπορικών αερογραμμών πρέπει να αποσυρθούν στα 65, το ίδιο ισχύει και για τους υπαλλήλους της Διπλωματικής Υπηρεσίας. Οι γιατροί, ωστόσο, δεν έχουν όριο ηλικίας, ανεξάρτητα από την ειδικότητά τους. Αυτό δεν σημαίνει ότι το θέμα αυτό δεν αποτελεί ένα από τα πιο καυτά ζητήματα συζήτησης του επαγγέλματος εδώ και πολλά χρόνια.

Καθώς οι ιατροί περνούν σύντομα στην Τρίτη λεγόμενη ηλικία (περίπου το 30% του ιατρικού προσωπικού είναι σήμερα ηλικιωμένοι), το θέμα του εάν πρέπει να υπάρχει ηλικία συνταξιοδότησης βρίσκεται στο επίκεντρο της συζήτησης. Το Συμβούλιο Ιατρικής Εκπαίδευσης της American Medical Association δημιούργησε μια ομάδα εργασίας για να εξετάσει το ζήτημα το 2015 και το 2018, ενώ το 2021, οι εκπρόσωποι της υιοθέτησαν μια σειρά κατευθυντήριων γραμμών για τον έλεγχο και την αξιολόγηση των γιατρών, αν και δεν προχώρησαν σε άμεση απόφαση.

Ένας από τους λόγους για τους οποίους είναι δύσκολο να καταρτιστούν κατευθυντήριες γραμμές είναι ότι η γήρανση έχει μεγάλο βαθμό μεταβλητότητας. Αν εξετάσουμε μια ομάδα 80χρονων ανθρώπων, θα διαπιστώσουμε πολύ μεγαλύτερη μεταβλητότητα σε σχέση με μια ομάδα 40χρονων. Πράγματι, ορισμένοι 80χρονοι μπορούν εύκολα να συνεχίσουν να διδάσκουν στο πανεπιστήμιο, να συμμετέχουν σε αγώνες δρόμου ή να εκτελούν λεπτές χειρουργικές επεμβάσεις. Ωστόσο, άτομα της ίδιας ηλικίας μπορεί να δυσκολεύονται να κουμπώσουν σωστά ένα πουκάμισο, να ανέβουν μια σκάλα ή να θυμηθούν τα χθεσινά γεύματα. Η λειτουργική ηλικία επομένως δεν είναι ίδια με τη χρονολογική ηλικία.

Ο Frank Stockdale, ένας 86χρονος ογκολόγος που ασκεί το επάγγελμα στο Stanford University Health, συγκαταλέγεται στους αντιπάλους των αξιολογήσεων με βάση την ηλικία. Ισχυρίζεται ότι «είναι ηλικιακή διάκριση», «Οι γιατροί υποβάλλονται σε αξιολογήσεις καθ' όλη τη διάρκεια της καριέρας τους ως μέρος της διαδικασίας πιστοποίησης και επομένως  δεν υπάρχει λόγος να αλλάξει αυτό όταν οι γιατροί φτάνουν σε μια ορισμένη ηλικία». Εγώ θα προσέθετα, ότι ο γιατρός αξιολογείται από τους ασθενείς του που τον εμπιστεύονται στην καθημερινή άσκηση της ιατρικής.

Ο James Ellison, πρόεδρος της Memory Care and Geriatrics με την Christiana Care στο Wilmington του Delaware, επισημαίνει ότι η γήρανση μπορεί να αποφέρει οφέλη για τους ασκούμενους γιατρούς. «Η ηλικία είναι πολύ εξατομικευμένη και έχει θετικές και αρνητικές συνέπειες», είπε. «Η εμπειρία μπορεί να χτίσει γνώση, αυτοπεποίθηση και εξειδίκευση, και βελτιώνει την ακρίβεια της διάγνωσης».

Από την άλλη πλευρά, όμως, οι αλλαγές στον εγκέφαλο που σχετίζονται με την ηλικία περιλαμβάνουν απώλεια όγκου και χαμηλότερα επίπεδα ορισμένων νευροδιαβιβαστών, με αποτέλεσμα γνωστικές αλλαγές. «Συμβαίνουν και λειτουργικές αλλαγές, ακριβώς όπως ορισμένοι γηραιότεροι αθλητές μπορεί να χάσουν ένα μέρος της ταχύτητας, της δύναμης και της ευελιξίας τους, και ορισμένοι γηραιότεροι επιστήμονες μπορεί να χάσουν ένα μέρος της γνωστικής ταχύτητας, της ευελιξίας και της πνευματικής δύναμης που είχαν στο παρελθόν, έτσι και οι γηραιότεροι επαγγελματίες υγείας μπορεί να χάσουν μέρος της σωματικής συντονιστικότητας, της δύναμης και της οπτικής οξύτητας που απαιτούνται για την εκτέλεση απαιτητικών χειρουργικών επεμβάσεων. Μπορεί επίσης να χάσουν μέρος της ταχύτητας επεξεργασίας, της λειτουργικής μνήμης και της εκτελεστικής λειτουργίας που τους επιτρέπουν να διαπρέπουν σε γνωστικές επαγγελματικές εργασίες».

Εκτιμάται ότι σήμερα 6 εκατομμύρια Αμερικανοί ηλικίας 65 ετών και άνω πάσχουν από άνοια τύπου Αλτσχάιμερ. Η επιλογή μιας αυθαίρετης ηλικίας για την υποχρεωτική συνταξιοδότηση δεν είναι η σωστή προσέγγιση για τους γιατρούς. Αντίθετα, η λύση είναι η καθιέρωση προγραμμάτων ελέγχου για τους γιατρούς που βρίσκονται στα τελευταία στάδια της καριέρας τους. Ωστόσο, πολύ λίγα νοσοκομεία διαθέτουν τέτοια προγράμματα. Αντ' αυτού, αυτό που συνήθως συμβαίνει είναι ότι το προσωπικό του νοσοκομείου αρχίζει να παρατηρεί μια παρακμή σε έναν συνάδελφο. Πράγματα όπως ατημέλητη εμφάνιση, έλλειψη υγιεινής, ή προβλήματα μνήμης, όπως το να χαθεί στο δρόμο προς το γραφείο του, ακόμη και επικίνδυνες συμπεριφορές, όπως το να αποκοιμηθεί κατά τη διάρκεια μιας επέμβασης, δεν είναι ασυνήθιστες.

Πώς μπορεί να βοηθήσει ο έλεγχος; Υπάρχουν τρία βασικά κριτήρια που οι γιατροί πρέπει να πληρούν σε μια ηλικία: φυσική εξέταση, νευρογνωστικός έλεγχος και οφθαλμολογική εξέταση. Οι  εξετάσεις αυτές πρέπει να ξεκινούν από την ηλικία των 75 ετών και να πραγματοποιούνται κάθε 2 χρόνια, κατά τη διάρκεια της διαδικασίας επαναπιστοποίησης. Ισχύει για όλες τις ειδικότητες, όχι μόνο για τους χειρουργούς. 

Το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο έχει δημιουργήσει το πρόγραμμα Physician Assessment and Clinical Education (PACE). Το νοσοκομείο ίδρυσε το PACE το 1996 και είναι ένα από τα παλαιότερα και μεγαλύτερα προγράμματα του είδους του στη χώρα. Οι περισσότεροι γιατροί που συμμετέχουν στο πρόγραμμα το κάνουν ως αποτέλεσμα πειθαρχικής διαδικασίας από την ιατρική επιτροπή της πολιτείας, αλλά ένα μικρό ποσοστό συμμετέχει με δική του πρωτοβουλία. Το PACE περιλαμβάνει δύο φάσεις. Η πρώτη είναι μια σειρά δοκιμασιών διάρκειας 2 ημερών που αξιολογούν τις βασικές γνώσεις. Η δεύτερη φάση είναι πιο ολοκληρωμένη και διαρκεί 5 ημέρες. Εδώ, στο πλαίσιο της ειδικότητάς τους, οι γιατροί συμμετέχουν στις δραστηριότητες του αντίστοιχου προγράμματος ειδικότητας. Το διδακτικό προσωπικό αξιολογεί τον γιατρό και μια διεπιστημονική ομάδα συνεδριάζει για να εξετάσει όλα τα ευρήματα των δύο φάσεων. Ανάλογα με τα αποτελέσματα, οι γιατροί ενδέχεται να υποβληθούν σε διορθωτικά μέτρα που κυμαίνονται από προγράμματα για την αντιμετώπιση των ελλείψεων στην απόδοση έως κλινικές εμπειρίες σε επίπεδο ειδικότητας. Σύμφωνα με ένα έγγραφο σχετικά με το πρόγραμμα που δημοσιεύθηκε από το ίδρυμα, «οι περισσότεροι γιατροί που παραπέμπονται στο πρόγραμμα PACE διαπιστώνεται ότι έχουν ήπια έως μέτρια ανεπάρκεια στην απόδοση». Στην περίπτωση των κατευθυντήριων γραμμών του 2021 που υιοθετήθηκαν από τους εκπροσώπους της AMA, υπάρχουν εννέα αρχές για την αξιολόγηση. Πρέπει να είναι τεκμηριωμένες, ηθικές, σχετικές, υπεύθυνες, δίκαιες και ισότιμες, διαφανείς, υποστηρικτικές, μη επαχθείς και να παρέχουν στους γιατρούς τις δέουσες διαδικαστικές εγγυήσεις.

Κοιτώντας μπροστά και καθώς ο πληθυσμός των γιατρών γερνάει και η εισροή νέων γιατρών μειώνεται, η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο δύσκολη. Η American Medical Association προβλέπει έλλειψη 40.000 γιατρών έως το 2034. Αυτό ενισχύει τα επιχειρήματα για τη διατήρηση των υπαρχόντων γιατρών στην ενεργό υπηρεσία για όσο το δυνατόν περισσότερο διάστημα. Τελικά, θα πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος να κατανοήσουμε και να αντιμετωπίσουμε τις πιθανές επιπτώσεις για τη δημόσια ασφάλεια, προστατεύοντας ταυτόχρονα την ιδιωτικότητα και την αξιοπρέπεια των πολύτιμων ηλικιωμένων γιατρών μας και άλλων παρόχων υγειονομικής περίθαλψης.